Contents
Sáng giữa tháng 10, bà Bùi Thị Thanh, trú xã Nam Anh (huyện Nam Đàn, Nghệ An) trong trang phục bảo hộ, vác thang sắt ra vườn đồi phía sau nhà để thu hoạch hồng. Gia đình bà trồng 60 gốc Cây Hồng Trứng, vụ này tất cả đều cho quả. Mỗi kg hồng trứng bán tại vườn có giá 20.000-30.000 đồng. Đến nay, gia đình bà đã tiêu thụ được gần 5 tạ quả, dự tính cuối vụ sản lượng đạt một tấn, mang về tổng thu nhập khoảng 30 triệu đồng. Đây là loại [hoa quả mùa này] mang lại hiệu quả kinh tế cao cho nhiều hộ dân.
Bà Thanh chia sẻ, từ hàng trăm năm trước, các giống hồng như trứng, cậy, nứa, tiên, tròn dài đã được trồng ở Nam Anh, trong đó hồng trứng là phổ biến hơn cả. Chất đất đỏ quanh dãy núi Đại Huệ rất thích hợp để cây sinh trưởng, tạo nên vị ngọt đặc trưng cho quả. Thực tế cho thấy, một số nơi khác cũng trồng hồng trứng nhưng quả không ngon bằng hồng Nam Anh.
Đặc điểm và kỹ thuật trồng cây hồng trứng
Loài cây hồng trứng có thể được trồng bằng hai phương pháp chính: gieo hạt hoặc chiết ghép. Cây trồng từ hạt cần tới 5 năm mới bắt đầu cho quả, trong khi cây chiết ghép cho quả bói sau 2 năm và cho thu hoạch đại trà từ năm thứ tư. Vì vậy, người dân thường ưu tiên phương pháp chiết ghép.
Họ sẽ lấy cành từ những cây hồng có năng suất cao ghép với cây mẹ. Sau khoảng 6-7 tháng, cành ghép sẽ được tách ra, đào hố sâu 50 cm, đổ phân chuồng xuống dưới đáy rồi tiến hành trồng. Cây hồng trứng ít cần chăm sóc đặc biệt, mỗi năm chỉ cần bón phân một lần. Mỗi cây trưởng thành có thể cao 5-7 m, đường kính tán rộng 8-10 m. Nếu thời tiết thuận lợi và không bị côn trùng phá hoại, một cây có thể đạt năng suất 3-4 tạ quả. Đặc biệt, cây có tuổi thọ lên tới hàng trăm năm, cây càng lâu năm thì quả càng sai và có vị ngọt đậm đà hơn. Việc chọn giống và kỹ thuật trồng cũng tương tự như khi bạn muốn có [hình ảnh cây cà phê đẹp] từ vườn nhà.
Vườn hồng trứng trồng tại xã Nam Anh vào vụ chín. Ảnh: Đức Hùng
Tình hình sản xuất và giá trị kinh tế
Năm nay, sản lượng hồng trứng tại Nam Anh bị ảnh hưởng bởi thời tiết bất lợi. Đầu năm xuất hiện sương muối làm rụng hoa, tháng 4-8 hạn hán kéo dài. Chủ vườn Nguyễn Đình Quế chia sẻ, những yếu tố này đã làm giảm sản lượng đáng kể. Tuy nhiên, may mắn là giá hồng năm nay cao hơn năm ngoái 3.000-5.000 đồng/kg, giúp người trồng được an ủi phần nào.
Hai tháng trước, vườn hồng trứng hơn 50 gốc của gia đình ông Quế đã có thương lái đặt mua hết. Đến nay, họ đã thu hoạch hơn 5 tạ và dự kiến cuối vụ gia đình ông sẽ thu lời khoảng 40 triệu đồng. Loại quả đặc sản này thực sự là một [cây giữ tiền] hiệu quả cho bà con nông dân.
Cách làm chín quả truyền thống và tiềm năng du lịch
Người dân thường thu hoạch quả hồng trứng khi còn ương. Sau đó, họ cho quả vào thùng xốp, lót một ít đất dưới đáy, rồi xếp rơm lên trên theo từng lớp. Sau 3-4 ngày ủ, quả sẽ chuyển sang màu đỏ thẫm hấp dẫn. Quả hồng chín sẽ mềm, ruột màu đỏ, có vị ngọt thanh đặc trưng, khác biệt với các loại [hoa hồng phấn] thông thường chỉ để trang trí.
Quả hồng trứng sau khi ủ chín chuyển sang màu đỏ. Ảnh: Đức Hùng
Ông Hồ Viết Hoa, Chủ tịch Hội Nông dân xã Nam Anh, cho biết hiện có hơn 400 gia đình trong xã trồng cây hồng trứng, nhà ít nhất 5 cây, nhà nhiều hơn 100 cây. Toàn xã có gần 200 ha hồng trứng, trong đó 150 ha đang trong thời kỳ thu hoạch. Do ảnh hưởng thời tiết, sản lượng hồng toàn xã năm nay đạt khoảng 100 tấn, giảm 1/3 so với năm ngoái.
Dù sản lượng giảm, hồng trứng vẫn giúp người dân Nam Anh có thu nhập khá. Trung bình mỗi gia đình thu 30-50 triệu đồng một vụ, nhiều hộ sở hữu diện tích lớn có thể thu 70-80 triệu đồng.
Khoảng 3 năm trở lại đây, ngoài bán quả, nhiều hộ dân còn khai thác tiềm năng du lịch từ vườn hồng. Họ khoanh vùng những vườn hồng cổ thụ cho du khách đến tham quan, chụp ảnh với giá vé 30.000 đồng mỗi lượt. Toàn xã hiện có 3 địa điểm mở cửa cho khách chụp ảnh. Ngoài ra, xã cũng đang xây dựng mô hình check-in vườn hồng tại xóm 6 với 20 gốc cổ thụ, tạo thêm điểm nhấn cho loại cây trồng này.
Một số vườn hồng cổ trên địa bàn thu hút khách đến trải nghiệm, chụp ảnh hồi giữa tháng 10. Ảnh: Đức Hùng
Bảo tồn và phát triển nguồn gen quý
Ông Nguyễn Quý Hiếu, Trưởng phòng Quản lý khoa học, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Nghệ An, nhận định hồng trứng ở xã Nam Anh là loại cây quý. Từ năm 2018, Sở đã có đề án phục hồi và phát triển nguồn gen. Đến nay, cơ quan chuyên môn đã chọn được 20 cây đầu dòng để lấy mắt ghép sản xuất giống, đảm bảo duy trì và phát triển giống cây đặc sản này.
Chính quyền địa phương cũng đang lên kế hoạch xây dựng hồng trứng thành sản phẩm OCOP (mỗi xã một sản phẩm). Đồng thời, mở xưởng chế biến hồng sấy để nâng cao giá trị, chất lượng và khẳng định thương hiệu hồng trứng Nam Anh trên thị trường, tương tự như việc tìm cách nâng cao giá trị cho các loại nông sản khác như [cây cà chua] hay cà phê.
Với những giá trị kinh tế và văn hóa đặc trưng, cây hồng trứng Nam Anh không chỉ là nguồn sinh kế quan trọng mà còn là tiềm năng để địa phương phát triển du lịch và khẳng định thương hiệu nông sản trên thị trường.
Nguồn tham khảo: Thông tin từ bài viết gốc trên VnExpress