Cây Kim Quýt: Khám Phá Ý Nghĩa Phong Thủy, Công Dụng Y Học & Cách Trồng

Cây Kim Quýt, hay còn gọi là Kim Quất, là loài cây cảnh quen thuộc ở Việt Nam, nổi bật với tán lá xanh mướt và những trái nhỏ màu đỏ mọng. Không chỉ được yêu thích bởi vẻ đẹp mang tính biểu tượng, Kim Quýt còn chứa đựng nhiều giá trị về mặt y học cổ truyền và ý nghĩa sâu sắc trong phong thủy. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về loài cây đặc biệt này.

Tổng quan về Cây Kim Quýt

Tên khoa học và tên gọi khác

Cây Kim Quýt có tên khoa học là Triphasia trifolia (Burm. f.) P. Wils. Loài cây này thuộc họ Cam (Rutaceae), cùng họ với nhiều loại cây ăn quả quen thuộc như cam, quýt, bưởi. Ngoài tên Kim Quýt, cây còn được biết đến với tên gọi khác là Kim Quất. Loài cây này đã được ghi nhận và nghiên cứu từ những năm cuối thế kỷ 18.

Phân loại khoa học

Vị trí của cây Kim Quýt trong hệ thống phân loại thực vật được thể hiện như sau:

Phân loại khoa học
Giới (regnum)	Plantae (Thực vật)
Ngành (divisio)	Tracheophyta (Thực vật có mạch)
Lớp (class)	Angiospermae (Thực vật có hoa)
Bộ (ordo)	Sapindales (Bồ hòn)
Họ (familia)	Rutaceae (Cam)
Chi (genus)	*Triphasia*
Danh pháp hai phần	Triphasia trifolia (Burm. f.) P. Wils

Phân loại khoa học cây Kim Quýt

Đặc điểm hình thái Cây Kim Quýt

Kim Quýt là cây gỗ nhỏ, thân gỗ, phân nhiều cành ngay từ sát gốc, có chiều cao phổ biến từ 1 đến 3 mét. Thân cây thường có gai nhọn hướng lên trên. Đặc biệt, đối với các cây được uốn nắn làm bonsai lâu năm, phần gốc có thể đạt kích thước lớn, hoành lên tới 70-80cm, thậm chí hơn.

Lá của cây Kim Quýt là lá kép với 3 lá phụ, mọc xen kẽ trên cành. Hoa có màu trắng tinh khôi, tỏa mùi thơm đặc trưng, thường mọc thành chùm từ 1-3 bông ở nách lá. Quả Kim Quýt có hình dạng tròn nhỏ, khi chín chuyển sang màu đỏ mọng rất bắt mắt. Vị quả chua nhẹ, có thể ăn được.

Hình ảnh cây Kim Quýt với trái đỏ mọng

Phân bố, thu hái và chế biến

Cây Kim Quýt có nguồn gốc từ các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới ở Đông Nam Á, do đó rất phổ biến ở nhiều quốc gia trong khu vực này, bao gồm cả Việt Nam. Ở nước ta, cây sinh trưởng tốt ở cả ba miền. Tại miền Bắc, cây thường ra hoa và kết trái vào mùa hè và mùa thu, trong khi ở miền Nam với khí hậu nắng ấm quanh năm, cây có thể ra trái nhiều đợt.

Các bộ phận của cây được thu hái để sử dụng bao gồm lá, quả và rễ. Tùy thuộc vào mục đích sử dụng, Kim Quýt có thể được dùng tươi hoặc chế biến thành các dạng khác như làm mứt, nấu siro, ngâm rượu để bảo quản và tăng cường dược tính.

Thành phần hóa học nổi bật

Nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng tinh dầu phân lập từ các bộ phận của cây Kim Quýt (Triphasia trifolia) chứa nhiều hợp chất có giá trị. Phân tích bằng phương pháp sắc ký khí GC-MS đã xác định các thành phần chính bao gồm β-pinene (chiếm tỷ lệ cao nhất, 64,36%), (+)-sabinene (8,75%), axit hexadecanoic (6,03%), α-limonene (4,24%) và p-cymene (2,73%).

Đáng chú ý, tinh dầu từ cây Kim Quýt cho thấy khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ, đạt hiệu quả lên tới 94,53%, tương đương với tác dụng của axit ascorbic (vitamin C), một chất chống oxy hóa mạnh được dùng làm mẫu đối chứng trong nghiên cứu. Điều này cho thấy tiềm năng ứng dụng của cây Kim Quýt trong lĩnh vực y dược.

Ý nghĩa phong thủy Cây Kim Quýt

Ý nghĩa phong thủy chung

Trong văn hóa cây cảnh Việt Nam, Kim Quýt là một trong bốn loại cây cảnh được ưa chuộng nhất, thuộc bộ tứ nổi tiếng “nhất kim, nhì nguyệt, tam cần, tứ mai”. Bộ tứ này bao gồm Kim Quýt, Nguyệt Quế, Cần Thăng và Mai Chiếu Thủy, trong đó Kim Quýt đứng đầu bảng về mức độ yêu thích và ý nghĩa biểu tượng.

Với những chùm quả nhỏ tròn, đỏ mọng như những viên ngọc quý, cây Kim Quýt được xem là biểu tượng của sự đầy đặn, sung túc và thịnh vượng. Trồng cây Kim Quýt trong nhà hoặc nơi làm việc được cho là mang đến tài lộc, giúp gia chủ phát tài, phát lộc nhanh chóng và gặp nhiều may mắn. Loài cây này đặc biệt được ưa chuộng vào dịp Tết Nguyên Đán, tượng trưng cho một năm mới an khang, thịnh vượng. Bên cạnh đó, nhiều người Việt cũng rất yêu thích các loại cây phật thủ với hình dáng độc đáo, cũng mang nhiều ý nghĩa phong thủy tốt đẹp.

Hoa Kim Quýt tuy nhỏ nhưng có mùi thơm ngào ngạt, đặc biệt là vào buổi trưa. Mùi hương này được đánh giá là thơm hơn cả hoa Nguyệt Quế. Dù hoa nở không nhiều và nhanh tàn, nhưng khoảnh khắc hoa nở rộ vẫn là một trải nghiệm đáng giá cho những người yêu cây.

Cây Kim Quýt hợp mệnh gì?

Nhiều người quan tâm đến việc chọn cây cảnh hợp với mệnh của mình để tăng thêm may mắn. Cây Kim Quýt được xem là loại cây cảnh rất hợp với người mệnh Thổ. Theo quan niệm phong thủy, màu đỏ của quả Kim Quýt tương ứng với hành Hỏa, Hỏa sinh Thổ, do đó cây Kim Quýt sẽ bổ trợ rất tốt cho những người thuộc bản mệnh Thổ, giúp họ gặp nhiều thuận lợi trong công việc và cuộc sống, thu hút tiền tài và may mắn.

Cây Kim Quýt bonsai và ý nghĩa phong thủy

Cây Kim Quýt mang lại may mắn

Công dụng của Cây Kim Quýt trong y học cổ truyền

Ngoài giá trị làm cảnh và ý nghĩa phong thủy, cây Kim Quýt còn được sử dụng như một vị thuốc trong y học cổ truyền. Các bộ phận của cây như quả, lá, rễ đều có thể dùng để hỗ trợ điều trị một số vấn đề sức khỏe phổ biến.

Quả Kim Quýt thường được dùng để chế biến thành mứt, siro hoặc ngâm rượu, có tác dụng tốt trong việc hỗ trợ điều trị các bệnh liên quan đến đường hô hấp như ho, đau họng. Lá Kim Quýt được sử dụng để giúp cải thiện các tình trạng rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy, đau bụng, hoặc dùng ngoài da để xử lý một số vấn đề về da.

Trái Cây Kim Quýt ăn được không?

Câu hỏi liệu trái Kim Quýt có ăn được không là điều mà nhiều người thắc mắc, đặc biệt khi cây thường được trồng làm cảnh trong nhà và những trái đỏ mọng rất hấp dẫn. Câu trả lời là trái Kim Quýt hoàn toàn có thể ăn được và không gây hại cho sức khỏe.

Trong Đông y, trái Kim Quýt còn được coi là một vị thuốc. Nó được sử dụng để hỗ trợ điều trị đau dạ dày, giảm triệu chứng ho, và giúp cải thiện tình trạng nhiệt miệng. Vị chua dịu của quả cũng có thể kích thích tiêu hóa nhẹ. Ngoài quả Kim Quýt, việc bổ sung các loại hoa quả mùa này cũng là cách tốt để tăng cường vitamin và hỗ trợ sức khỏe tổng thể.

Hướng dẫn cách làm Cây Kim Quýt ra trái sai, đẹp

Để kích thích cây Kim Quýt ra trái nhiều và đẹp, người trồng cây cảnh có thể áp dụng quy trình chăm sóc đặc biệt. Dưới đây là các bước phổ biến:

Tỉa cành và loại bỏ đọt non: Bắt đầu bằng việc loại bỏ tất cả các cành thừa, yếu, bị sâu bệnh và cắt bỏ các đọt non mới nhú. Mục đích là giúp cây tập trung dinh dưỡng vào việc nuôi dưỡng quả thay vì phát triển tán lá và cành.
Cắt giảm lượng nước: Giảm lượng nước tưới cho cây trong khoảng 3-4 ngày, để đất hơi khô và lá cây có dấu hiệu hơi héo. Việc này tạo ra một chút “stress” cho cây, kích thích cơ chế sinh sản và tập trung năng lượng để ra hoa, kết trái.
Tưới nước và bón phân: Sau giai đoạn “hạn hán” ngắn, hãy tưới nước thật đẫm trở lại cho cây. Đây là thời điểm vàng để cung cấp dinh dưỡng. Bón các loại phân thúc ra hoa, đậu quả chuyên dụng để cây có đủ năng lượng cho quá trình tiếp theo.
Chăm sóc thường xuyên: Tiếp tục tưới nước đầy đủ hàng ngày và duy trì chế độ chăm sóc bình thường, đảm bảo cây nhận đủ ánh sáng và không bị sâu bệnh tấn công.
Đậu quả và phát triển: Khoảng 45 đến 50 ngày sau khi bắt đầu quá trình kích thích, cây Kim Quýt sẽ bắt đầu ra hoa và đậu trái non. Giai đoạn này, quả đang phát triển mạnh mẽ, nên việc chăm sóc kỹ lưỡng, cung cấp đủ nước và dinh dưỡng là cực kỳ quan trọng để quả lớn nhanh, mọng và đẹp.
Thu hoạch: Từ 75 đến 80 ngày sau khi kích trái, những quả Kim Quýt sẽ chuyển sang màu đỏ rực rỡ, báo hiệu đã sẵn sàng cho thu hoạch hoặc trưng bày. Lúc này, bạn có thể chiêm ngưỡng thành quả và thưởng thức hương vị đặc trưng của Kim Quýt.

Một số bài thuốc từ Cây Kim Quýt

Trong y học cổ truyền, cây Kim Quýt được ứng dụng trong nhiều bài thuốc khác nhau. Dưới đây là một số bài thuốc phổ biến:

Trị đau dạ dày

Sử dụng khoảng 10 trái Kim Quýt tươi, rửa sạch, đun cùng nước trong nồi đất. Lấy phần nước cốt sau khi bỏ bã. Uống nước này 3 lần mỗi ngày, kiên trì trong khoảng 10 ngày.

Trị ho

Lấy 10 trái Kim Quýt, rửa sạch, cắt làm đôi, bỏ hạt. Chưng cách thủy với đường phèn cho đến khi chín mềm. Lấy phần nước cốt thu được uống 2 lần mỗi ngày, dùng trong khoảng 10 ngày.

Trị mụn trứng cá

Kết hợp 500g Kim Quýt, 20g Liên kiều, 20g Hạ Khô Thảo, 20g Hạt cau, và 50g vỏ Quất (hoặc vỏ cam/quýt). Đem tất cả chưng cùng 30ml Mật Ong. Mỗi lần dùng 15-20ml, ngày uống 3 lần với nước ấm.

Trị nhiệt miệng

Rửa sạch 3-4 trái Kim Quýt tươi, bỏ hạt, cắt làm đôi. Cho vào cốc và thêm 200ml nước sôi. Hãm khoảng 5-10 phút. Uống cả nước và ăn cả phần quả đã hãm. Thực hiện nhiều lần trong ngày.

Trị loét tá tràng

Sử dụng 30g rễ Kim Quýt đã rửa sạch, nấu cùng 150g bao tử heo (dạ dày lợn) trong nồi đất. Sau khi nấu chín, lấy nước uống và ăn phần bao tử heo.

Hình ảnh Cây Kim Quýt bonsai đẹp ở Việt Nam

Cây Kim Quýt rất được ưa chuộng để làm cây cảnh bonsai nhờ khả năng uốn nắn, tạo dáng đa dạng và cho trái sum suê. Dưới đây là một số hình ảnh đẹp về cây Kim Quýt bonsai được tạo tác công phu:

Cây Kim Quýt bonsai với tán lá và quả đẹp mắt