Contents
Cây Môn Ngứa, thường được biết đến với tên gọi khoai ngứa hoặc khoai nước, là một loại thực vật mọc phổ biến ở các khu vực ẩm ướt như bờ mương, ao hồ. Dù không còn được sử dụng rộng rãi làm thực phẩm như trước, cây môn ngứa vẫn dễ dàng sinh trưởng và có mặt ở nhiều nơi, tiềm ẩn nguy cơ nhầm lẫn cho nhiều người. Với hình dáng bên ngoài tương tự khoai môn, khoai sọ hay cây dọc mùng – những loại cây quen thuộc trong bữa ăn gia đình – việc vô tình ăn phải cây môn ngứa rất dễ xảy ra. Điều này có thể dẫn đến những phản ứng khó chịu, thậm chí nguy hiểm do độc tính tự nhiên của cây. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cây môn ngứa, tác hại khi ăn nhầm và các biện pháp xử lý kịp thời.
Cây Môn Ngứa Là Cây Gì?
Cây môn ngứa thuộc họ Ráy, có quan hệ họ hàng gần gũi với các loại cây ăn được như dọc mùng, khoai môn, khoai sọ. Tuy nhiên, trong khi dọc mùng thường dùng thân, khoai môn và khoai sọ được trồng lấy củ thì cây môn ngứa lại ít khi được con người sử dụng làm thực phẩm. Mặc dù củ của nó có thể ăn được sau khi được sơ chế rất kỹ để loại bỏ chất gây ngứa, nhưng với sự đa dạng của nguồn thực phẩm hiện nay, cây môn ngứa gần như đã biến mất khỏi các bữa ăn.
Trong quá khứ, cây môn ngứa mọc rất nhiều ở vùng nông thôn và chủ yếu được dùng làm thức ăn cho gia súc, bộ phận sử dụng thường là thân và lá. Ngày nay, khi công dụng nông nghiệp này không còn phổ biến, nhiều người chỉ biết đến các loại khoai dùng để ăn. Tuy nhiên, sự giống nhau đáng kinh ngạc về hình thái từ lá, thân đến củ giữa cây môn ngứa và các loại khoai ăn được chính là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng ăn nhầm đáng tiếc. Để trồng các loại cây cảnh trong nhà như [cây kim ngân hoa](https://monsteravietnam.com/cay-kim-ngan-hoa/) hay [trầu bà leo](https://monsteravietnam.com/trau-ba-leo/), người ta thường tìm hiểu rất kỹ về đặc điểm và cách chăm sóc, điều này ít khi được thực hiện với các loại cây mọc hoang dại.
Ăn Phải Cây Môn Ngứa Có Sao Không?
Nguyên nhân chính khiến cây môn ngứa gây khó chịu là do chứa một lượng lớn tinh thể oxalat calci. Hợp chất này tồn tại dưới dạng các tinh thể hình kim siêu nhỏ, cứng và sắc nhọn, giống như những mảnh thủy tinh li ti. Khi tiếp xúc với da hoặc niêm mạc, chúng sẽ đâm vào mô, gây ra cảm giác ngứa rát dữ dội. Đây chính là lý do cái tên “khoai ngứa” hay “cây môn ngứa” ra đời.
Mô tả cây môn ngứa (khoai ngứa) lá lớn, mọc rậm rạp ven bờ mương ẩm
Nếu chỉ tiếp xúc ngoài da, nhựa hoặc lá cây môn ngứa có thể gây ngứa, mẩn đỏ. Tuy nhiên, nếu vô tình ăn phải củ hoặc thân, nguy cơ cao hơn là phản ứng dị ứng hoặc thậm chí là ngộ độc thực phẩm. Triệu chứng phổ biến nhất là cảm giác ngứa, tê râm ran đến bỏng rát ở khoang miệng, lưỡi và cổ họng. Các phản ứng dị ứng nghiêm trọng hơn có thể bao gồm phát ban, nổi mề đay, phù nề môi và lưỡi, cảm giác tê cứng.
Trong những trường hợp nặng, sưng phù đường hô hấp có thể xảy ra, gây khó khăn khi thở. Ngoài ra, người bị ngộ độc còn có thể gặp các triệu chứng như nôn ói, ngất xỉu hoặc [rối loạn tim mạch](https://nhathuoclongchau.com.vn/benh/roi-loan-nhip-tim-601.html). Nguy hiểm nhất là sốc phản vệ, một phản ứng dị ứng toàn thân có thể đe dọa tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời. Việc nhận diện đúng các bộ phận của cây để tránh nhầm lẫn, tương tự như cách phân biệt [lá cây dương xỉ](https://monsteravietnam.com/la-cay-duong-xi/) với các loại lá khác khi sử dụng trong trang trí hay y học, là rất quan trọng.
Hình ảnh hiển vi các tinh thể oxalat calci sắc nhọn, nguyên nhân gây ngứa từ cây môn ngứa
Cần Làm Gì Khi Ăn Phải Cây Môn Ngứa?
Trong hầu hết các trường hợp, ăn phải cây môn ngứa gây ra cảm giác rất khó chịu nhưng không nguy hiểm đến tính mạng. Tuy nhiên, cảm giác ngứa rát kéo dài ở miệng và cổ họng có thể ảnh hưởng đáng kể đến sinh hoạt. Dù không có cách nào loại bỏ hoàn toàn cảm giác này ngay lập tức, bạn có thể áp dụng một số biện pháp để làm giảm triệu chứng:
- Súc miệng bằng nước muối: Sử dụng nước muối ấm pha loãng hoặc nước muối sinh lý súc miệng nhiều lần, tập trung súc cả khoang miệng và họng. Hành động này giúp rửa trôi bớt các tinh thể oxalat calci bám trên niêm mạc. Tránh dùng nước muối quá đặc vì có thể làm tổn thương thêm vùng họng đang bị kích ứng.
- Uống nhiều nước ấm: Uống nước ấm liên tục giúp làm sạch đường tiêu hóa trên, “rửa trôi” chất gây ngứa và hỗ trợ cơ thể đào thải độc tố qua đường nước tiểu.
- Súc miệng bằng nước giấm pha loãng: Oxalat calci có thể bị trung hòa bởi axit. Pha loãng giấm gạo hoặc giấm táo với nước lọc và súc miệng, súc họng nhiều lần có thể giúp giảm cảm giác ngứa. Tuyệt đối không uống nước giấm.
- Sử dụng thuốc kháng dị ứng: Cảm giác ngứa rát sau khi ăn phải khoai ngứa có thể là biểu hiện của dị ứng thức ăn. Nếu các biện pháp trên không hiệu quả, bạn có thể cân nhắc dùng thuốc kháng dị ứng không kê đơn như nhóm Loratadine, Clorpheniramine để ức chế phản ứng ngứa. Tuy nhiên, nên tham khảo ý kiến dược sĩ hoặc bác sĩ trước khi dùng, đặc biệt khi bạn đang tìm hiểu cách chăm sóc các loại cây đặc trưng như
[cách chăm cây hương thảo](https://monsteravietnam.com/cach-cham-cay-huong-thao/)hay muốn biết thêm về[cây bằng lăng](https://monsteravietnam.com/cay-bang-lang/)ở khía cạnh y học dân gian.
Súc miệng bằng nước muối ấm để làm dịu cảm giác ngứa rát khi ăn phải khoai ngứa
Quan trọng nhất, nếu xuất hiện các triệu chứng nặng như sưng nhiều ở miệng, lưỡi, khó thở, nôn ói dữ dội, ngất xỉu hoặc các dấu hiệu sốc phản vệ, cần đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất ngay lập tức để được thăm khám và điều trị kịp thời.
Cách Tránh Ăn Nhầm Cây Môn Ngứa
Để phòng tránh việc ăn nhầm cây môn ngứa, điều quan trọng nhất là nắm vững cách phân biệt nó với khoai môn, khoai sọ hay dọc mùng. Dấu hiệu nhận biết dễ dàng nhất là môi trường sống: cây môn ngứa thường mọc hoang dại, trong khi các loại khoai ăn được thường được người dân trồng thành luống trong vườn hoặc ngoài ruộng vì mục đích kinh tế. Do đó, nguyên tắc cơ bản là không nên ăn những loại cây mọc hoang nhìn giống khoai sọ hoặc khoai môn.
Ngoài ra, có thể dựa vào đặc điểm hình thái:
- Thân cây môn ngứa thường mảnh hơn, lá và thân mỏng, màu xanh tươi hơn so với khoai môn hay khoai sọ.
- Củ cây môn ngứa nhỏ hơn, nhiều rễ, cứng hơn và không “mỡ màng”, bở tơi như củ khoai sọ khi nấu chín.
- Nhựa cây môn ngứa chứa hàm lượng chất gây ngứa cao hơn đáng kể. Chỉ cần tiếp xúc nhẹ với nhựa cây, bạn có thể cảm nhận ngay cảm giác ngứa dữ dội ở tay. Đây là một dấu hiệu cảnh báo rõ ràng giúp bạn nhận diện và tránh xa loại cây này.
Phân biệt củ cây môn ngứa (khoai ngứa) mọc dại với củ khoai sọ hoặc khoai môn ăn được
Tóm lại, việc ăn nhầm cây môn ngứa (khoai ngứa) có thể gây ra những phản ứng khó chịu từ nhẹ đến nặng. Đối với các trường hợp chỉ ngứa rát nhẹ, vẫn ăn uống và hô hấp bình thường, có thể theo dõi tại nhà và áp dụng các biện pháp súc miệng, uống nước để làm dịu niêm mạc. Ngược lại, nếu xuất hiện dấu hiệu sưng phù nghiêm trọng ở miệng, lưỡi hoặc khó thở, cần nhanh chóng đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế để được xử lý kịp thời, tránh hậu quả đáng tiếc.
Nguồn tham khảo: Tổng hợp