Cây Sâm đất, còn được biết đến với các tên gọi khác như sâm móng tay, sâm thổ Cao Ly, đông dương sâm, sâm thảo, giả nhân sâm… (tên khoa học: Talinum fruticosum), thuộc họ rau sam. Mặc dù có nguồn gốc từ họ rau sam, nhưng với công dụng và lợi ích sức khỏe đáng kể, cây sâm đất được dân gian ưu ái đặt tên là “sâm đất”. Bài viết này sẽ tổng hợp những thông tin chi tiết về loại cây này.

1. Đặc Điểm Cây Sâm Đất

Về thân cây: Thường mọc đứng, thân nhẵn và phân thành nhiều nhánh.

Về lá cây: Mọc so le, có hình trái xoan thuôn hay hình trứng ngược, thót lại ở gốc thành cuống rất ngắn. Phiến lá dày, hơi mập và bóng cả hai mặt, mép lá có hình dạng như lượn sóng.

Về hoa: Đặc điểm đặc trưng là hoa thường nhỏ, màu hồng tím. Thường xếp thành chùm thưa ở ngọn và các nhánh, chiều dài khoảng 30cm. Thời điểm ra hoa vào tháng 6-7.

Về quả và hạt: Quả nhỏ, khi chín có màu đỏ nâu hay xám tro hoặc màu sẫm như quả của cây rau mồng tơi. Hạt rất nhỏ, dẹt, màu đen nhánh. Thời điểm ra quả vào khoảng tháng 9-10.

Khu vực phân bố: Nguồn gốc xuất xứ từ Trung Quốc, sau đó du nhập vào Việt Nam khoảng những năm 1909. Cây chủ yếu mọc thành cây hoang, phát triển tự nhiên. Ở nước ta, nó sinh trưởng và phát triển khắp các vùng miền trên cả nước. Cây thường phân bố nhiều ở các tỉnh trung du miền núi và người dân tại đây thường dùng loại cây này để làm thực phẩm hàng ngày. Tại Trung Quốc, củ của cây sâm đất được bào chế để làm thuốc bổ. Ngoài ra, cảnh bội cây dễ chăm sóc, đặc biệt là hoa rất đẹp nên cây sâm đất còn được dùng làm cây cảnh.

Bộ phận dùng: Tất cả các bộ phận của cây bao gồm lá, thân và củ đều được sử dụng.

Cách thu hái: Với đặc tính ưa đất ấm nhưng nhiều ánh nắng, rất dễ trồng nên có thể thu hoạch cây sâm đất quanh năm để nấu canh ăn hàng ngày hay phơi khô bảo quản dùng dần để làm thuốc bổ, điều trị bệnh. Ngoài ra, còn có thể trồng sâm đất trong các chậu kiểng vì cây cho hoa bé xinh, phớt hồng rất đẹp.

Thành phần hóa học: Trong cây sâm đất chứa hoạt chất pectin, và một số hoạt chất khác.

Tính vị: Sâm đất có vị ngọt và tính bình. Tác động vào hai kinh là tâm và phế.

Rau sâm đất mang lại nhiều lợi ích sức khỏe cho người dùng

2. Công dụng, Cách dùng của cây Sâm Đất

Ở nước ta, cây sâm đất được dùng chủ yếu để làm rau ăn hàng ngày. Tuy nhiên, nếu biết cách kết hợp sâm đất với các vị thuốc khác sẽ tạo nên những bài thuốc hay, có tác dụng trị bệnh và bồi bổ cơ thể rất tốt. Một số tác dụng chính của cây sâm đất bao gồm:

  • Bồi bổ cơ thể, giảm mệt mỏi
  • Điều trị ho, hen suyễn
  • Điều trị tiểu đường
  • Tác dụng nhuận tràng, điều trị táo bón, trĩ
  • Tác dụng thanh nhiệt giải độc, mát gan
  • Điều trị bệnh huyết áp cao
  • Bổ gan, thận, cải thiện huyết áp tim mạch
  • Mạnh gân xương, điều trị bệnh về xương khớp
  • Trị viêm khớp, có khả năng giảm viêm sưng và giảm đau hiệu quả.
  • Trường hợp ăn uống khó tiêu, giúp giảm đau bụng, hỗ trợ hệ tiêu hóa.
  • Điều trị bệnh sỏi thận, bàng quang hiệu quả.

Trong các bài thuốc được lưu truyền hiện nay, cây sâm đất thường được sử dụng để chữa các bệnh như:

  • Cây sâm đất có tác dụng bồi bổ cơ thể: Trong trường hợp suy nhược, ra nhiều mồ hôi, tăng giảm huyết áp đột ngột thì có thể sử dụng sâm đất để hỗ trợ điều trị. Cách thực hiện: Dùng lá sâm đất tươi hoặc khô để đun lấy nước uống hàng ngày. Bạn có thể tham khảo thêm về cây đại phú để tìm hiểu thêm về các loại cây thuốc bổ khác.

  • Sâm đất giúp giảm đau, tiêu viêm: Khi gặp phải tình trạng đau khớp, sưng khớp… dùng lá hoặc phần rễ, củ cây sâm đất làm sạch và đun lấy nước uống hàng ngày. Giúp giảm viêm sưng và giảm đau trong những khớp xương.

  • Theo lương y Vũ Quốc Trung, củ sâm đất có tác dụng lợi tiểu, làm long đờm nhuận tràng, giảm cơn ho và hen suyễn.

  • Làm mát gan: Dùng củ sâm đất ngâm rượu uống hay dùng lá nấu canh ăn giúp thanh giải thử nhiệt cơ thể.

  • Sâm đất giúp chữa một số bệnh về da: Đối với một số bệnh về da như ghẻ lở, hắc lào… đun nước lá và rễ sâm đất uống, sau đó dùng bã đắp vào phần da bị tổn thương. Để trị mụn nhọt và các vết đốt: Hạt quả sâm đất khi ngâm nước sẽ tạo keo như thạch có thể dùng để đắp.

  • Trị sỏi thận, sỏi bàng quang: Khi gặp tình trạng sỏi thận, sỏi bàng quang hay viêm thận, dùng liều 10-25 gram khô/ngày, dạng thuốc sắc, có thể tán bột uống hoặc pha uống như trà với 10 gram trong 1 lít nước sôi, nếu pha rượu thì chỉ dùng liều 2-5 gram bột rễ trong 1 ngày.

  • Trị các bệnh về đường ruột: Khi bị khó tiêu, sâm giúp làm giảm trướng khí trong hệ tiêu hóa từ đó giảm đau bụng, ngoài ra còn dùng làm bài thuốc trị giun sán. Sâm đất còn có công dụng giảm táo bón. Để tìm hiểu thêm về các bài thuốc trị bệnh khác, bạn có thể tìm hiểu về công dụng của cây xạ đen.

  • Dùng cho phụ nữ sau sinh: Người dân Thái Lan thường dùng sâm đất cho phụ nữ hậu sản với mục đích kích thích tiết sữa và phục hồi chức năng của tử cung sau khi sinh.

  • Nấu canh

Rau sâm đất nấu canh đem lại vị ngọt và chua khi thưởng thứcRau sâm đất nấu canh đem lại vị ngọt và chua khi thưởng thức Rau sâm đất nấu canh đem lại vị ngọt và chua khi thưởng thức

Lá rau sâm có thể dùng để ăn sống, luộc chấm nước mắm hay nước kho cá đồng và phổ biến nhất là nấu canh. Có thể nấu canh với thịt bò, thịt lợn thăn, thịt bằm nhưng ngon, ngọt nước và thanh mát nhất vẫn là nấu với tôm vừa ngon vừa lạ miệng. Canh rau sâm đất ăn vừa có vị ngọt vừa có vị chua giống như bạn đang ăn rau mồng tơi nhưng không nhớt như rau mồng tơi. Nếu bạn yêu thích các loại cây cảnh, bạn có thể tìm hiểu thêm về cây lá đỏ hoặc cây thủy tùng tại website của chúng tôi.

Tuy nhiên cần phải khẳng định rằng, cây sâm đất được ứng dụng trong chữa bệnh mới chỉ đơn thuần là các bài thuốc dân gian truyền miệng. Cho tới thời điểm hiện tại, chưa có công trình nghiên cứu khoa học nào tìm hiểu cụ thể về các thành phần và công dụng của nó một cách bài bản.

Theo Đông y, với tính hàn vị hơi đắng, cay, cây sâm đất có thể gây độc nếu sử dụng quá nhiều hoặc không đúng cách:

  • Lá sâm đất hơi độc vì vậy không nên dùng quá nhiều vì có thể gây choáng váng, khó thở
  • Không dùng sâm đất cho phụ nữ đang mang thai

Do đó, khi sử dụng cây sâm đất, nhất là trong chữa bệnh cần hết sức lưu ý, không được tùy tiện sử dụng. Tốt nhất, nên tham khảo bác sĩ chuyên khoa trước khi áp dụng bất kỳ bài thuốc nào từ sâm đất. Cây bách tùng cũng là một loại cây có nhiều công dụng, tuy nhiên cần tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi sử dụng.

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *