Contents
Cây Si là một loài cây quen thuộc, gắn bó lâu đời với văn hóa và cảnh quan Việt Nam. Nổi bật trong nhóm “Tứ Trụ” (Đa – Sung – Sanh – Si), Cây Si không chỉ được ưa chuộng bởi tuổi thọ cao mà còn bởi vẻ đẹp độc đáo với tán lá rộng, rễ phụ buông rủ mềm mại. Loài cây này xuất hiện phổ biến ở khắp mọi nơi, từ những [vườn sinh thái] xanh mát, trong các công trình đô thị đến những chậu bonsai nghệ thuật tại gia.
Hình ảnh cây si cổ thụ với bộ rễ và tán lá đồ sộ
Giới thiệu tổng quan về Cây Si
Cây Si, còn được biết đến với tên gọi địa phương là Cây Gừa hay Cây Cừa, thuộc họ Dâu Tằm. Nguồn gốc của cây nằm ở khu vực Đông Nam Á. Tại Việt Nam, Cây Si có thể mọc tự nhiên ven sông, kênh rạch, nhưng ngày nay chủ yếu được trồng rộng rãi như một loại cây xanh đô thị làm cảnh quan, hoặc tạo tác thành cây cảnh bonsai có giá trị thẩm mỹ và kinh tế cao.
Đặc điểm nhận dạng Cây Si
Si là loại cây thân gỗ lớn, có chiều cao ấn tượng, có thể đạt tới 20-25 mét khi trưởng thành. Cây phân nhiều cành nhánh nhỏ, điểm đặc trưng là bộ rễ phụ mọc ra từ thân và cành, buông xuống. Theo thời gian, những rễ phụ này phát triển dài và đâm sâu xuống đất để hút nước và dinh dưỡng, dần trở nên to lớn, xù xì, trông giống như những thân cây nhỏ nâng đỡ toàn bộ tán cây đồ sộ.
Cận cảnh rễ phụ cây si phát triển bám đất
Lá Cây Si có hình bầu dục, màu xanh bóng và dày dặn. Quả Si trông giống quả Sung nhỏ, thường mọc ở nách lá gần đầu cành. Khi non, quả có màu xanh, chuyển sang hồng lúc chín và cuối cùng là màu tím đen khi chín già. Cây thường ra quả vào mùa hè.
Lá xanh bóng và hình ảnh quả cây si non và chín
Môi trường sống và sinh trưởng của Cây Si
Cây Si ưa sáng và phát triển tốt trong điều kiện khí hậu nóng ẩm đặc trưng của vùng nhiệt đới. Cây có tốc độ sinh trưởng nhanh nhưng khả năng chịu hạn và chịu lạnh kém.
Ý nghĩa phong thủy của Cây Si
Trong quan niệm phong thủy truyền thống, Cây Si nằm trong bộ Tứ Linh “Đa – Sung – Sanh – Si”, được coi là biểu tượng của sự may mắn, tài lộc, thịnh vượng và mang lại nguồn sinh khí tốt cho không gian sống và làm việc.
Có nên trồng Cây Si trước nhà?
Dù mang ý nghĩa phong thủy tốt lành, các chuyên gia thường khuyên không nên trồng Cây Si ngay trước cửa chính ngôi nhà. Lý do là bởi tán lá của Cây Si rất rộng và xòe lớn, nếu trồng ở vị trí này sẽ che chắn đáng kể ánh sáng mặt trời chiếu vào nhà. Trong phong thủy, việc thiếu ánh sáng tự nhiên khiến dương khí suy giảm, âm khí tăng lên (“âm khí thịnh – dương khí suy”), điều này được cho là không tốt cho tài vận, công việc làm ăn của gia chủ cũng như sức khỏe của các thành viên trong gia đình.
Công dụng đa dạng của Cây Si
Cây Si được trồng phổ biến ở công viên, đường phố, khu dân cư, mang đến bóng mát tuyệt vời và góp phần thanh lọc không khí, tạo không gian xanh, trong lành, dễ chịu.
Cây si cổ thụ tỏa bóng mát trong không gian công cộng
Với dáng cây độc đáo và khả năng tạo hình tốt, Cây Si rất được ưa chuộng làm cây cảnh trang trí sân vườn, đặc biệt là trong nghệ thuật bonsai. Các cây si cảnh được tạo tác công phu có giá trị nghệ thuật và kinh tế cao. Nhiều người yêu cây cảnh, đặc biệt là những người thích [cây phát tài núi đẹp] hoặc các loại [cây si cảnh] độc đáo, sẵn sàng tìm mua những tác phẩm si bonsai ấn tượng.
Hình ảnh chậu si bonsai tạo dáng nghệ thuật
Cây Si cũng là loại cây tâm linh, thường thấy trồng trong khuôn viên đình, chùa, miếu mạo. Ngoài ra, bộ rễ khỏe mạnh của Si còn giúp cây được sử dụng trong các thiết kế hòn non bộ hoặc trồng ven hồ để [cây chống sạt lở đất] hiệu quả. Ít người biết rằng, một số bộ phận của Cây Si còn được dùng trong y học cổ truyền để hỗ trợ điều trị các bệnh như tiêu viêm, lợi tiểu, ho, sốt, lỵ. Thế giới thực vật vô cùng phong phú, từ cây bóng mát khổng lồ như si đến những loài nhỏ bé như [cây để văn phòng] hay các loại cây độc đáo khác như [cây rau mèo].
Một góc nhìn khác về hình ảnh si bonsai với các đường cong ấn tượng
Kỹ thuật trồng và chăm sóc Cây Si hiệu quả
Cây Si thường được nhân giống chủ yếu bằng phương pháp giâm cành hoặc chiết cành. Giâm cành được ưa chuộng hơn vì tính đơn giản và hiệu quả cao.
Nhân giống
Để giâm cành, chọn cành khỏe mạnh, phát triển đều, dài khoảng 60cm. Cắt lấy đoạn ngọn dài 20-30cm, cắt vát và giâm vào bầu đất đã trộn phân chuồng hoai mục. Giâm sâu khoảng 4-5cm và tưới nước đầy đủ để cành sớm ra rễ và phát triển thành cây mới.
Cách trồng
Chọn hố hoặc chậu trồng có kích thước phù hợp với bầu cây và đảm bảo khả năng thoát nước tốt. Đất trồng cần tơi xốp, giàu dinh dưỡng. Nếu đất cằn cỗi, cần bổ sung phân hữu cơ, trùn quế hoặc phân chuồng hoai mục. Khi đặt cây vào hố/chậu, nên trồng nông, bầu cây cách mặt đất khoảng 10cm. Tưới nước nhẹ nhàng sau khi trồng để đất kết dính quanh bầu rễ, tránh làm trơ rễ.
Cách chăm sóc
Khi cây đã phục hồi và bắt đầu phát triển, có thể tiến hành tạo dáng bonsai theo ý muốn. Bón phân NPK định kỳ 2 lần/tháng, lượng phân tùy thuộc vào kích thước cây. Tưới nước hàng ngày 1-2 lần vào buổi sáng hoặc chiều tối, đặc biệt khi thời tiết khô nóng. Do Cây Si có nhiều rễ phụ, cần thường xuyên cắt tỉa những rễ sâu, mục hoặc các cành khô, cành có dáng xấu để cây luôn giữ được vẻ đẹp hấp dẫn.
Cây si công trình với kích thước lớn, sẵn sàng cho dự án cảnh quan
Phòng trị bệnh
Cây Si là giống cây khá khỏe mạnh và ít sâu bệnh. Vấn đề thường gặp nhất là bệnh quăn lá. Với bệnh này, chỉ cần kiểm tra thường xuyên và loại bỏ những cành bị bệnh, cây thường sẽ phục hồi và phát triển bình thường mà không cần can thiệp bằng thuốc bảo vệ thực vật.