Hoa Chanh Dây, loài hoa đặc trưng của cây chanh leo, không chỉ mang vẻ đẹp thu hút mà còn đóng vai trò quyết định đến năng suất và chất lượng trái. Việc hiểu rõ đặc điểm, thời điểm ra hoa và áp dụng đúng kỹ thuật canh tác, thụ phấn là chìa khóa để vườn chanh dây đạt hiệu quả kinh tế cao. Bài viết này tổng hợp những thông tin quan trọng về hoa chanh dây và các biện pháp kỹ thuật cần thiết.
Hoa chanh dây là hoa đơn, mọc từ nách lá, có mùi thơm nhẹ và đường kính khá lớn, từ 7.5 đến 10 cm với cuống dài 2-5cm. Mỗi hoa có 5 cánh màu trắng, thường xen lẫn sắc tím hoặc ánh tím tía ở phần tràng phụ. Bên trong, hoa mang 5 nhị đực với chỉ nhị dính liền ở gốc và tách rời ở phần mang bao phấn. Cây chanh dây cần độ ẩm cao để phát triển, ra hoa và tạo quả. Dù không ưa úng nước, bà con nên tưới nước 2 ngày/lần và hàng ngày vào những ngày nắng nóng khô hạn. Việc lựa chọn đất và khí hậu phù hợp cũng rất quan trọng; cây ưa đất thoát nước tốt, không ngập úng, có thành phần cơ giới nhẹ, độ pH từ hơi chua đến trung bình (5.5 – 7), trồng ở nơi ấm áp (16-30 độ C), có nắng và hạn chế sương muối. Tương tự như cách chăm sóc cây si rô để đạt năng suất cao, chanh dây cũng đòi hỏi sự quan tâm đặc biệt về điều kiện môi trường.
Cây chanh dây bắt đầu ra hoa khoảng 5-6 tháng sau khi trồng. Mùa hoa chính thường diễn ra từ tháng 4-5 đến tháng 10-11 hàng năm, tuy thuộc vào điều kiện khí hậu và vùng miền cụ thể. Để cây ra nhiều hoa và đậu nhiều trái, bà con cần chú ý đến kỹ thuật trồng thâm canh, đặc biệt là các biện pháp kích thích ra hoa và hạn chế rụng trái non.
Hoa chanh dây nở hoặc bị lỗi, minh họa nguyên nhân không ra hoa
Tuy nhiên, trong quá trình canh tác, hiện tượng chanh dây không ra hoa hoặc ra hoa ít vẫn xảy ra do nhiều nguyên nhân:
- Hạt giống không đạt tiêu chuẩn: Ảnh hưởng trực tiếp đến sức sống và khả năng sinh sản của cây. Lựa chọn hạt giống từ các cơ sở uy tín là cần thiết.
- Đất trồng quá chua hoặc quá ẩm: Đất quá chua (pH thấp) cần được cải tạo bằng vôi hoặc chất nâng pH. Đất quá ẩm làm cây phát triển thân lá mạnh mà không phân hóa mầm hoa; cần điều chỉnh độ ẩm, đặc biệt trong giai đoạn trước khi kích thích ra hoa.
- Đất quá khô hoặc thiếu vi lượng: Cần bổ sung nước hàng ngày trong mùa khô hoặc sử dụng chất giữ ẩm. Thiếu vi lượng có thể khắc phục bằng phân chuồng hoặc phun phân bón lá chứa vi lượng dạng Chelate hoặc dịch rong biển.
- Bón phân đa lượng không cân đối: Thừa đạm hoặc thiếu lân là nguyên nhân phổ biến khiến cây khó ra hoa. Nên sử dụng phân NPK cân đối (ví dụ 16-16-16+TE), bổ sung lân (DAP, MAP) trước khi ra hoa và kali khi cây nuôi trái.
Để kích thích chanh dây ra hoa nhiều, bà con có thể áp dụng các biện pháp sau:
- Bón phân và cắt tỉa: Một tháng trước khi ra hoa, bón đủ lân và kali, hạn chế đạm trong giai đoạn ra hoa tạo quả. Cắt tỉa cành thường xuyên để tạo thông thoáng và kích thích mầm hoa.
- Tạo khô hạn và sử dụng hóa chất: Ngưng tưới nước khoảng 5-7 ngày, sau đó tưới đẫm hàng ngày. Kết hợp phun hóa chất kích thích ra hoa như Chlorormequat Chloride (CCC) nồng độ 500-1000 ppm (10-20g/20L) lên toàn bộ cây trước thời điểm ra hoa.
- Sử dụng Kali Nitrat (KNO3): Phun KNO3 nồng độ 150-200g/10 lít nước kết hợp với biện pháp tạo khô hạn rồi tưới đẫm lại.
Việc thụ phấn cho hoa chanh dây cũng rất quan trọng để tăng tỷ lệ đậu quả. Hoa chanh dây thường nở khoảng 11 giờ sáng, thời điểm thụ phấn nhân tạo tốt nhất là từ khi hoa nở đến khoảng 4 giờ chiều. Dùng cọ vẽ có đầu lông mịn thoa đều phấn hoa đực lên nhụy hoa cái. Thụ phấn nhân tạo giúp tăng đáng kể năng suất. Ngoài ra, nuôi ong trong vườn chanh dây cũng là một phương pháp thụ phấn tự nhiên hiệu quả. Một cách khác là sử dụng hóa chất 4-CPA-Na phun với liều lượng 10-25 ppm (mg/L) khi cây ra hoa rộ để tăng khả năng đậu quả.
Sau khi cây đậu trái, việc chăm sóc dinh dưỡng cần được chú trọng để quả phát triển tốt, to và chất lượng. Bón đủ đạm, lân, kali (đặc biệt là kali), các nguyên tố vi lượng (nhất là Bo và kẽm) và duy trì đủ độ ẩm.
Phòng trừ sâu bệnh hại là khâu không thể bỏ qua trong canh tác chanh dây. Việc này giúp cây sinh trưởng khỏe mạnh, hạn chế tổn thất năng suất do sâu bệnh. Hiện nay, việc ứng dụng công nghệ cao như phun thuốc bằng máy bay không người lái ngày càng phổ biến nhờ các ưu điểm về tiết kiệm thời gian, chi phí, đảm bảo an toàn cho sức khỏe người lao động và nâng cao hiệu quả phòng trừ.
Máy bay không người lái DJI Agras T25 phun thuốc trừ sâu cho cây trồng, minh họa giải pháp phòng trừ sâu bệnh
Hiểu rõ về hoa chanh dây và áp dụng đúng các kỹ thuật chăm sóc, kích thích ra hoa, thụ phấn và phòng trừ sâu bệnh sẽ giúp bà con nâng cao năng suất và hiệu quả kinh tế vườn chanh dây.
Nguồn: AgriDrone Việt Nam