Cây quất từ lâu đã trở thành biểu tượng quen thuộc, không thể thiếu trong không khí ngày Tết cổ truyền Việt Nam. Với sắc lá xanh mướt, quả vàng tươi trĩu cành, cây quất không chỉ mang vẻ đẹp rực rỡ mà còn chứa đựng những ý nghĩa sâu sắc về sự sung túc, may mắn và đoàn viên. Tuy nhiên, để sở hữu một cây quất cảnh sai quả, chín vàng đúng vào dịp Tết Nguyên đán đòi hỏi người trồng phải nắm vững những kỹ thuật chăm sóc đặc biệt. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết [Làm Thế Nào để Quất Ra Quả đúng Dịp Tết], từ khâu chọn giống, trồng, bón phân, tạo dáng cho đến các biện pháp xử lý giúp cây ra hoa, kết trái và chín vàng đúng thời điểm.
Ý nghĩa đặc biệt của cây quất cảnh trong ngày Tết
Quất, còn gọi là tắc hay hạnh, có tên khoa học là Citrus japonica, thuộc họ cam Rutaceae. Đây là loại cây gỗ nhỏ, thân cành sum suê, lá hình bầu dục xanh thẫm. Quất nổi bật với khả năng ra hoa đậu quả rất sai. Quả quất từ màu xanh chuyển dần sang vàng và cam vàng khi chín mọng. Hoa quất trắng tinh khôi với hương thơm dịu nhẹ.
Cùng với đào và mai, hình ảnh cây quất trĩu trịt quả vàng, lá xanh mơn mởn đã trở thành biểu tượng của mùa xuân, tràn ngập khắp các con phố, làng quê mỗi độ Tết đến. Theo quan niệm dân gian, cành quất nặng trĩu quả là biểu tượng cho sức khỏe, bình an, may mắn và sự trường thọ trong năm mới. Đặc biệt, cây quất đón Tết còn mang ý nghĩa sâu sắc về sự sum vầy, đoàn tụ của gia đình.
Sắc xanh của lá hòa quyện với màu vàng tươi của quả quất thể hiện sự tươi mới, trù phú và đủ đầy. Trưng bày cây quất ngày Tết với mong ước về một năm mới bội thu, của cải dồi dào và sức khỏe viên mãn. Dù ở miền Bắc hay miền Nam, quất đều là hiện thân của những điều tốt đẹp, lời chúc cho một năm mới an khang thịnh vượng.
Công dụng đa dạng của quả quất
Quả quất chín vàng được thu hoạch, sẵn sàng cho các món ăn hoặc bài thuốc dân gian
Quất không chỉ là cây cảnh trang trí mà còn có nhiều công dụng trong đời sống hàng ngày. Quả quất chín được sử dụng để chế biến thành nhiều món ăn ngon và bổ dưỡng như mứt quất, bánh hương tắc, hay là gia vị cho các món nộm, gỏi, chân gà ngâm sả tắc…
Đặc biệt, lá và quả quất còn được biết đến như một vị thuốc tự nhiên hiệu quả trong Đông y. Quất có vị chua, ngọt, tính ấm, tác dụng vào phế, vị, can. Công dụng hàng đầu của quả quất là trị ho, tiêu đờm, giải uất, giải rượu và tiêu cơm. Hạt quất giúp chống nôn, giảm ho, cầm máu. Lá quất vị cay đắng giúp điều hòa can khí, thông phế quản, tiêu hạch…
Có thể thấy, hầu hết các bộ phận của cây quất đều mang lại lợi ích nhất định cho con người. Vì vậy, ngoài việc trồng làm cảnh dịp Tết, nhu cầu tiêu thụ các sản phẩm từ quất trong đời sống hàng ngày cũng rất lớn.
Kỹ thuật trồng và chăm sóc để quất ra quả đúng dịp Tết
1. Chuẩn bị cây giống
Chuẩn bị cây quất giống khỏe mạnh để trồng cho vụ Tết
Thông thường, cây quất con được nhân giống bằng phương pháp chiết cành từ cây mẹ. Thời điểm chiết cành phù hợp thường là từ tháng 12 âm lịch để cây con có thể trồng vào mùa xuân. Khi chọn cây giống chiết cành, nên chọn cành có kích thước từ ngón út trở lên, không bị sâu bệnh, cành và lá non phát triển đều. Nếu trồng từ hạt, cần chọn mua hạt giống từ các đơn vị uy tín để đảm bảo chất lượng.
2. Kỹ thuật trồng và bón phân ban đầu
Khi trồng cây quất con, khoảng cách lý tưởng giữa các cây là 100x100cm. Thời vụ trồng quất thuận lợi nhất cho sự phát triển là tháng 2-3 dương lịch (vụ xuân) hoặc tháng 8-9 (khi lập thu) ở miền Bắc và Trung. Với miền Nam, có thể trồng vào đầu mùa mưa (cuối tháng 4, đầu tháng 5).
Hố trồng cây con nên có kích thước rộng 15-20cm, sâu 20-30cm. Khi đặt bầu cây xuống, xé rách túi bầu cẩn thận nhưng không làm vỡ bầu đất. Sau đó lấp đất bằng mặt đất xung quanh, cắm cọc chống đổ để giữ cho cây đứng vững, nhất là khi thân và gốc cây chưa chắc chắn. Sau khi trồng, nên dùng rơm, rạ hoặc cỏ khô ủ quanh gốc để giữ ẩm và tưới đẫm nước.
Sau khoảng 60 ngày trồng, khi cây đã bắt đầu ra rễ, cần tiến hành bón phân lần đầu. Giai đoạn này cây cần dinh dưỡng để rễ và lá phát triển, tạo tiền đề cho các giai đoạn sau. Lượng phân bón lần đầu khoảng 5-10g/gốc loại NPK có tỷ lệ cân đối, ví dụ NPK 16-16-8. Các lần bón sau cách nhau khoảng 30 ngày. Nên hòa tan phân vào nước và tưới cách gốc 15-20cm. Để tăng hiệu quả, có thể rạch rãnh vòng quanh tán cây để giữ nước phân. Nếu lá cây phát triển kém, có thể sử dụng phân bón lá để kích thích.
3. Tạo dáng cho cây quất
Tạo dáng và uốn cành cho cây quất cảnh thêm đẹp mắt
Đối với cây quất trồng trực tiếp trên đất, có thể để cây phát triển dáng đứng thẳng tự nhiên, tạo tán tròn đều, không quá gò ép. Để cây đứng thẳng vững, nên đóng một cọc xuyên tâm tán cây. Cọc này hỗ trợ cây đứng vững, hạn chế thân bị uốn cong trong quá trình phát triển.
Ngoài cây quất lớn, nhiều gia đình ưa chuộng các loại [cây kim quýt] mini để bàn. Những cây này thường được chú trọng về thế uốn. Người chơi quất cảnh mini thích cây được uốn nắn với thế tự nhiên, mượt mà, không có vết hằn.
Quá trình tạo thế cho cây quất cảnh mini nên bắt đầu từ đầu tháng 12 âm lịch. Sử dụng dây thép nhỏ để níu cành vào vị trí mong muốn. Dùng cưa nhỏ cắt bỏ cành thừa. Việc cắt tỉa cần thực hiện từ từ, tránh cắt bỏ quá nhiều một lần khiến cây rụng quả và lá đột ngột.
Một số thế quất cảnh được ưa chuộng như long phượng vần vũ, cá chép hóa rồng, phượng múa đón xuân, thác đổ về nguồn, thế tam đa, thế ngũ phúc, thế long thăng, thế phu thê… Mỗi thế cây đều mang những ý nghĩa tốt đẹp về gia đình, công danh, sự nghiệp, được người Việt yêu thích [trang trí tết cổ truyền].
4. Chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh hại
Chăm sóc định kỳ giúp cây quất phát triển khỏe mạnh, phòng tránh sâu bệnh gây hại
Sau khoảng 9 tháng phát triển, cây quất sẽ bước vào giai đoạn ổn định về lá và cành, sẵn sàng cho quá trình ra hoa, kết quả. Lúc này, người trồng cần cung cấp dinh dưỡng phù hợp để cây tập trung phát triển hoa, quả. Giai đoạn này có thể dùng phân NPK có tỷ lệ lân, kali cao hơn để thúc đẩy ra hoa, đậu quả. Ví dụ, pha khoảng 100g NPK 20-20-15 cho mỗi gốc. Mỗi lần bón sau cách lần trước khoảng 40 ngày, bón cách gốc 40-50cm.
Một số loại sâu bệnh thường gây hại cho cây quất bao gồm:
- Sâu bướm phượng: Đẻ trứng lên chồi non, khi nở sâu non ăn khuyết lá và búp non.
- Ngài: Loài bướm nhỏ hoạt động ban đêm, chích hút quả khi vào giai đoạn chín, làm quả bị thâm, thối và rụng.
- Rệp muội, rệp vảy ốc: Sống trên búp non, làm lá và cành non bị dị dạng, mất thẩm mỹ.
- Sâu vẽ bùa: Ăn tế bào diệp lục bên dưới lớp biểu bì lá, tạo thành các vết ngoằn ngoèo.
Để hạn chế tác hại của sâu bệnh, có thể sử dụng lưới chống côn trùng. Để lưới không làm ảnh hưởng đến dáng cây, nên dựng khung cho toàn bộ khu trồng thay vì chỉ phủ trực tiếp lên tán cây. Bên cạnh đó, có thể sử dụng một số loại thuốc bảo vệ thực vật sinh học hoặc hóa học phù hợp theo hướng dẫn để phòng trừ khi cần thiết.
5. Xử lý ra hoa, đậu quả đúng vụ Tết
Vào khoảng tháng 6, tháng 7 âm lịch, cần thường xuyên kiểm tra tình hình ra hoa, đậu quả của cây để dự đoán thời gian quả chín. Hoa nở vào khoảng tháng 8 âm lịch thường sẽ cho quả chín đẹp vào dịp Tết.
Nếu cây quất phát triển quá mạnh, có xu hướng ra lá non liên tục thay vì ra hoa kết trái, cần thực hiện kỹ thuật “đảo quất”. Đảo quất là quá trình đào cây lên, phơi nắng nhẹ bầu đất khoảng 10 ngày, tỉa bớt tán lá và cành không cần thiết, sau đó trồng lại. Kỹ thuật này giúp cây bị “stress” nhẹ, chuyển từ giai đoạn sinh trưởng sang giai đoạn sinh sản (ra hoa, đậu quả).
Đối với quất trồng trong chậu hoặc cây nhỏ, thay vì đảo gốc, có thể áp dụng phương pháp ngắt bỏ bớt lá và giảm lượng nước tưới. Việc này giúp kìm hãm sự phát triển dinh dưỡng của cây, buộc cây tập trung vào ra hoa và nuôi quả, đồng thời kiểm soát tốc độ chín của quả để đảm bảo quả chín vàng đúng dịp Tết.
Bí quyết giữ cây quất tươi lâu, sai quả trong dịp Tết
Cây quất sai quả vàng rực rỡ, biểu tượng Tết cổ truyền Việt Nam
Một cây quất cảnh đẹp thường được trưng bày trong nhà từ 15-30 ngày hoặc hơn. Để cây quất giữ được quả và lá tươi lâu, màu sắc đẹp trong suốt dịp Tết, bạn có thể áp dụng một số bí quyết sau:
- Chọn cây quất tươi, khỏe, lá xanh tốt, quả mọng và đủ các lộc (hoa, quả xanh, quả chín).
- Trước khi chuyển cây vào chậu trưng bày, nên lót một lớp than củi dưới đáy chậu, sau đó cho đất tơi xốp (đất phù sa, đất thịt nhẹ trộn trấu, phân chuồng hoai mục) để cung cấp dinh dưỡng và thoát nước tốt.
- Hạn chế tưới nước hoặc bón phân quá nhiều khi cây đang trưng bày trong nhà để tránh tình trạng thối rễ hoặc quả rụng sớm. Chỉ tưới lượng nước vừa đủ giữ ẩm cho đất, khoảng 2-3 ngày/lần tùy thuộc vào độ ẩm không khí và kích thước chậu.
Việc sở hữu một cây quất cảnh đẹp, sai quả vàng rực rỡ vào đúng dịp Tết là niềm vui và mong ước của nhiều gia đình Việt, góp phần tô điểm cho không khí [trang trí cây quất ngày tết] thêm phần tươi vui, sung túc.
Bài viết đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về cây quất và [làm thế nào để quất ra quả đúng dịp tết] thông qua các kỹ thuật trồng và chăm sóc chi tiết. Hy vọng với những chia sẻ này, bạn sẽ có thêm kinh nghiệm để tạo ra những cây quất cảnh thật đẹp và ý nghĩa cho gia đình mình trong dịp Tết sắp tới.
Nguồn tham khảo: halan.net