Contents
Việc Trồng Cây ăn Quả mang lại nhiều lợi ích, từ giá trị kinh tế đến cải thiện sức khỏe và không gian sống. Tuy nhiên, để cây sinh trưởng khỏe mạnh và cho năng suất cao, việc áp dụng đúng kỹ thuật từ khâu chuẩn bị đến chăm sóc là vô cùng quan trọng. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết các bước chuẩn bị, cách trồng và chăm sóc cây ăn quả đúng cách, giúp bà con nông dân và người làm vườn tại gia đạt được kết quả tốt nhất.
1. Chuẩn Bị Trước Khi Trồng Cây Ăn Quả
a. Đất Trồng Cây Ăn Quả
Đất là yếu tố nền tảng quyết định sự phát triển của cây ăn quả. Do đó, cần chuẩn bị đất kỹ lưỡng trước khi trồng. Đất cần được cày xới tơi xốp, loại bỏ cỏ dại và xử lý các mầm bệnh hoặc tuyến trùng gây hại. Đối với đất đã canh tác lâu năm hoặc chuyển đổi từ loại cây trồng khác, bà con nên phơi đất và trồng xen canh 2-3 vụ cây ngắn ngày (hoa màu) trước khi trồng lại cây lâu năm.
Để tăng cường dinh dưỡng và cải tạo cấu trúc đất, có thể bón bổ sung phân hữu cơ hoai mục, phân chuồng, các loại nấm đối kháng có lợi và phân xanh. Kết hợp cày xới giúp tăng độ mùn và hoạt động của các vi sinh vật có ích trong đất. Cần xác định loại cây muốn trồng và điều chỉnh độ pH của đất cho phù hợp, tránh đất quá chua hoặc quá kiềm vì sẽ ảnh hưởng xấu đến bộ rễ và sự hấp thụ dinh dưỡng của cây. Áp dụng các biện pháp cải tạo đất là bước đầu tiên để việc trồng cây ăn quả thành công.
b. Đào Hố Trồng
Đối với nhiều loại cây ăn quả thân gỗ lâu năm như sầu riêng, mít, bưởi, cam,… việc đào hố trước khi trồng là bước bắt buộc trong kỹ thuật trồng cây ăn quả. Kích thước hố phổ biến thường là 40x40x40cm hoặc 60x60x60cm, tùy thuộc vào loại cây và điều kiện đất đai cụ thể.
Việc đào và xử lý hố nên được tiến hành trước khi trồng cây con khoảng một tháng, đặc biệt quan trọng với các hộ canh tác diện tích lớn. Có thể sử dụng các công cụ hỗ trợ như cuốc, xẻng, máy khoan đất hoặc máy múc để đảm bảo đúng kích thước quy định. Khi đào hố, nên tách riêng phần đất mặt (lớp đất giàu dinh dưỡng phía trên) và phần đất phía dưới. Lớp đất mặt sẽ được dùng để trộn với phân bón lót. Sau đó, lấp hố lại bằng lớp đất đã trộn phân và sử dụng phần đất phía dưới đắp thành bồn xung quanh gốc, đường kính bồn khoảng 1m – 1.2m để thuận tiện cho việc tưới tiêu và giữ ẩm.
c. Xử Lý Hố và Bón Lót
Bón lót là một bước không thể thiếu trong kỹ thuật trồng cây ăn quả để cung cấp dinh dưỡng ban đầu cho cây phát triển. Lượng phân bón lót cho mỗi hố thường từ 5 – 10 kg phân chuồng hoặc phân hữu cơ đã ủ hoai mục kỹ.
Kèm theo đó là 50g nấm đối kháng (ví dụ Trichoderma), 50g thuốc chống mối dạng bột và 500g phân supe lân. Trộn đều hỗn hợp này với lớp đất mặt đã để riêng. Sau khi trộn đều, lấp hỗn hợp đất và phân này xuống đáy hố, sau đó lấp đầy hố bằng phần đất còn lại. Tưới nước thật đẫm lên hố sau khi lấp để phân tan dần và tạo điều kiện cho các vi sinh vật hữu ích phát triển. Nên để hố đã xử lý bón lót tối thiểu 15 ngày đến 1 tháng trước khi đặt cây con xuống trồng.
2. Kỹ Thuật Trồng Cây Con
Khi hố đã sẵn sàng, tiến hành đào một lỗ nhỏ ở giữa hố, có kích thước vừa đủ với bầu cây con. Với bầu ươm bằng túi nilon hoặc chậu nhựa, dùng dao hoặc kéo rạch nhẹ nhàng xung quanh bầu để lấy cây ra, tránh làm vỡ bầu đất làm ảnh hưởng đến rễ.
Đối với các loại giá thể đất, bầu ươm, chậu nhựa hoặc cây ít ra rễ, có thể cắt bỏ phần đáy trước khi đặt vào hố. Sau khi đặt bầu cây vào đúng vị trí, rạch dọc bầu và nhẹ nhàng rút toàn bộ lớp túi nilon hoặc chậu nhựa ra ngoài.
Khi đặt bầu đất vào hố, nên chú ý để phần mặt bầu cây cao hơn mặt đất xung quanh một chút. Nếu trồng bằng mặt đất, cần vun gốc cây lên cao để tạo thành ụ hoặc gờ, giúp nước không bị đọng lại ở gốc khi trời mưa, giảm nguy cơ ngập úng và các bệnh về rễ.
Đặc biệt, đối với cây giống ghép, phần mắt ghép cần được giữ cao hơn mặt đất và thoáng khí. Vùi mắt ghép trong đất sẽ dễ làm mắt ghép bị nhiễm nấm bệnh từ đất và hạn chế khả năng phát triển của cây sau này. Việc giữ mắt ghép khô thoáng là một yếu tố quan trọng trong kỹ thuật trồng cây ăn quả ghép.
3. Kỹ Thuật Chăm Sóc Cây Ăn Quả Giai Đoạn Đầu
Sau khi hoàn thành các bước trồng, kỹ thuật chăm sóc cây ăn quả (trái) trong khoảng 1-2 tháng đầu và cả năm đầu tiên đóng vai trò then chốt để cây bén rễ và phát triển khỏe mạnh.
a. Chăm Sóc Cây Mới Trồng (1-2 Tháng Đầu)
Giai đoạn 1 tháng đầu sau khi trồng là thời kỳ cây con rất nhạy cảm. Bà con cần đặc biệt chú ý cung cấp đủ nước và duy trì độ ẩm cho đất, tránh để đất quá khô hoặc quá nóng dưới ánh nắng gay gắt. Một số biện pháp chăm sóc trong giai đoạn này bao gồm:
- Cắm cọc bên cạnh để cố định cây con, tránh cây bị nghiêng ngả, gãy đổ hoặc động rễ khi gặp gió bão hoặc các tác động bên ngoài.
- Sử dụng lưới che nắng, lá dừa, lá chuối hoặc vật liệu phù hợp để che mát cho cây vào những ngày nắng gắt, giúp cây dần thích nghi với cường độ ánh sáng trực tiếp.
- Tưới nước đều đặn ngay sau khi trồng và duy trì độ ẩm nhất định. Khoảng 2-3 ngày sau khi trồng, nếu thấy đất khô thì tiếp tục tưới. Có thể phủ thêm rơm rạ, cỏ khô xung quanh gốc để giữ ẩm cho đất hiệu quả hơn.
b. Chăm Sóc Năm Đầu Tiên Phát Triển
Sau khoảng 1-2 tháng trồng, cây sẽ bắt đầu bén rễ, xuất hiện chồi và lá non mới. Đây là lúc cần bón thúc để kích thích cây phát triển vượt trội.
- Bón thúc: Sử dụng phân đạm hoặc phân NPK có tỷ lệ đạm (N) và lân (P) cao (ví dụ NPK 20-20-10, 30-20-5, 16-16-8). Pha loãng phân theo tỷ lệ khuyến cáo và tưới vào vùng gần gốc cây (cách gốc khoảng 20-30cm tùy tuổi cây). Lượng phân bón thúc cho năm đầu tiên khoảng 0.5kg NPK tổng hợp/cây, chia làm nhiều lần bón (khoảng 5-10 đợt) để cung cấp dinh dưỡng liên tục cho cây phát triển. Việc bón phân thúc đúng cách giúp đại tướng quân hay cây ăn quả ra lá non nhanh chóng.
- Tưới nước: Duy trì độ ẩm ổn định cho các hố trồng trong suốt năm đầu. Đảm bảo cây luôn có đủ nước nhưng không bị ngập úng. Lượng nước và tần suất tưới cần điều chỉnh phù hợp với điều kiện thời tiết và loại đất cụ thể.
c. Phòng Trừ Sâu Bệnh Hại
Năm đầu tiên, khi cây còn non và ra lá non, rất dễ bị sâu bệnh tấn công, đặc biệt là các loại côn trùng hút chích gây hại, làm suy yếu sức sinh trưởng của cây.
Do đó, cần thường xuyên quan sát và có biện pháp phòng trừ kịp thời. Có thể kết hợp sử dụng phân bón lá để tăng sức đề kháng, phun thuốc trừ côn trùng và thuốc trừ nấm bệnh khi cần thiết. Để đạt hiệu quả cao nhất và đảm bảo an toàn, nên tham khảo ý kiến tư vấn từ các chuyên gia hoặc người có kinh nghiệm về kỹ thuật trồng và chăm sóc cây ăn quả. Việc phòng trừ sâu bệnh sớm là yếu tố then chốt để bảo vệ sức khỏe cho vườn cây.
d. Tỉa Cành, Tạo Tán
Tỉa cành và tạo tán không chỉ giúp cây có hình dáng đẹp, thông thoáng mà còn có tác dụng quan trọng trong việc phòng trừ sâu bệnh và giúp cây phát triển khỏe mạnh hơn. Việc tỉa cành giúp ánh sáng phân bố đều khắp tán cây, tạo điều kiện cho quả phát triển và giảm độ ẩm trong tán, hạn chế nấm bệnh.
Đối với các loại cây ăn quả có tán thấp như ổi, nhãn, cam sành, quýt, khi cây đạt chiều cao khoảng 0.7 – 1m, nên tiến hành bấm ngọn để hãm chiều cao và nuôi dưỡng 3-5 cành cấp 1 khỏe mạnh, phân bố đều xung quanh thân chính. Tỉa bỏ các cành vượt, cành tăm, cành bị sâu bệnh hoặc mọc chồng chéo để tạo tán cây thông thoáng. Áp dụng kỹ thuật này giúp tối ưu hóa sự phát triển của cây ăn quả, cũng như các loại cây trồng khác như cây khổ qua đất.
Áp dụng đúng các kỹ thuật chuẩn bị, trồng và chăm sóc trong giai đoạn đầu là nền tảng vững chắc giúp cây ăn quả sinh trưởng tốt, kháng sâu bệnh và mang lại năng suất cao sau này.
Nguồn tham khảo: Theo hướng dẫn kỹ thuật trồng cây ăn quả.